به روز شده در تاریخ ۱۱ تیر ۱۴۰۱، ساعت ۰۳:۳۷

اتواع منابع اطلاعاتی عبارتند از:

• منابع ردیف اول primary sources
• منابع ردیف دوم secondary sources
• منابع ردیف سوم tertiary sources

منبع: کتاب مرجع شناسی عمومی لاتین – دکتر زاهد بیگدلی – انتشارات سمت

مطالعه این کتاب برای تکمیل اطلاعات و یادگیری این حوزه اکیداً توصیه می گردد. در ادامه انواع منابع اطلاعاتی را با یکدیگر خواهیم شناخت.

منابع ردیف اول

منابع ردیف اول منابعی هستند که مستقیماً پاسخ سئوال مراجعه کنندگان را می دهند(مرادی،۱۳۷۴،ص ۲۸) این منابع پیشینه های اول بار منتشر شده پژوهش و پیشرفتهای بکر(original) یا توصیف کاربرد یا تفسیر جدید از نظر یا عقیده ای قدیمی اند.این مدارک بکر نشان دهنده نظریات تصفیه نشده اند.این منابع اطلاعاتی، آخرین اطلاعات در دسترس را تشکیل می دهند. پژوهشگری که اطلاعات جدیدی تولید می کند، می تواند آن را برای جامعه خاصی از طریق منابع ردیف اول قابل دسترسی سازد.منابع اطلاعاتی ردیف اول به پژوهشگران کمک می کنند تا:

خود را روزآمد و به خوبی آگاه از پیشرفت های جدید نگاه دارند.

از دوباره کاری در پژوهش جلوگیری کنند.

به دیگران در تولید اطلاعات در چنین زمینه ای با کار بیشتر کمک کنند و بنابراین اطلاعات بیشتری تولید نمایند.

منابع اطلاعاتی ردیف اول در شکل های مختلفی منتشر می شوند.معمولاً اینها به شکل مقاله، تک نگاشت(monograph)، پژوهش، گزارش پژوهش، پروانه ثبت اختراع (patent)، پایان نامه (dissertation) و جز اینها هستند.

منابع اطلاعاتی ردیف اول خاصی وجود دارند که منتشر نشده باقی می مانند.از این منابع اعلب ممکن است استفاده تاریخی شود. در بعضی موضوعات علوم اجتماعی، درصد این منابع اطلاعاتی به حدود ۴۰ درصد کل متون می رسد.نمونه هایی از این گونه منابع عبارت اند از:

• دفترچه های یادداشت آزمایشگاهی
• یادداشت های غیررسمی
• یادداشت های روزانه
• تاریخ شفاهی
• خاطرات تاریخ شفاهی

پیشینه هایی مبتنی بر مصاحبه و تلاشی نظامند برای به دست آوردن اطلاعات از زبان اشخاص زنده ای هستند که مهم اند و اطلاعات کاملی از زندگی سیاسی، اقتصادی و فرهنگی ملتشان دارند.

وقتی که منابع ردیف اول مستقل در حوزه ای تولید شوند، یک موضوع به نوبه خود به رشته ای تبدیل می شود.میزان رشد یک رشته تا اندازه زیادی به میزان متون تولید شده به شکل منابع ردیف اول بستگی دارد که پیشرفت های آن حوزه را نشان می دهد.

منابع اطلاعاتی ردیف دوم: منابع اطلاعاتی ردیف دوم منابعی هستند که به جای پاسخگویی مستقیم به سئوال، مراجعه کننده را به منابع اطلاعاتی نوشتاری و دیداری و نوشتاری و شنیداری در همان موضوع ارجاع می دهند(مرادی،۱۳۷۴، ص ۲۸). این منابع اطلاعاتی منابع مهمی هستند که یا اطلاعات آنها از ردیف اول گردآوری می شوند یا به اطلاعات منابع ردیف اول ارجاع می دهند.اینها، شامل اطلاعات مربوط به اطلاعات ردیف اول یا اطلاعاتی اصیل اند. در منابع ردیف دوم، اطلاعات بکر، معمولاً طوری اصلاح ، گزینش یا تجدید سازمان می شوند که هدف معین یا نیاز گروه معینی از کاربران را برآورده سازند، این منابع اطلاعاتی شامل اطلاعات منظم و سازمان یافته بر اساس طرخ معینی هستند.اینها به جای دانش جدید شامل دانش سازمان یافته دوباره دسته بندی شده اند.

منابع ردیف دوم به ما کمک می کنند که از منابع ردیف اول استفاده کنیم.این منابع اطلاعاتی شامل کتاب شناسی ها، نمایه ها، چکیده ها و جز اینها هستند.

منابع ردیف سوم: منابعی برای فهرست کردن منابع اطلاعاتی ردیف دوم هستند.از این طریق می توان به مشخصات منابع ردیف دوم دسترسی پیدا کرد مانند کتابشناسی ها.

شناخت انواع منابع اطلاعاتی می تواند دانشجویان عزیز کارشناسی ارشد و دکتری را برای نگارش پروپوزال، مقاله و پایان نامه آماده سازد. مطالعه مطلب شناخت مهمترین منابع اطلاعاتی در تارنمای محمد مومن نیز به درک بهتر این آموزش کمک خواهد کرد.