به روز شده در تاریخ ۱۵ دی ۱۴۰۱، ساعت ۰۶:۵۸

در کتاب اصول و مبانی ترجمه تجزیه و تحلیلی از فن ترجمه ضمن نقد عملی آثار مترجمان نوشته طاهره صفارزاده آمده است: کار در ترجمه در ایران با کتابهای درسی دارالفنون رونق گرفت و بر اثر احیاء صنعت چاپ و اعزام محصلین به خارج گسترش یافت.از آنجا که هدف تاسیس این موسسه ی تربیتی در زمان عباس میرزا و به پیشنهاد روشنفکران و آزادیخواهان، اخذ تمدن و علوم و معارف مغرب زمین عنوان شده بود لذا به استخدام معلمین خارجی نیز اقدام گردید.همچنین کتب درسی خارجی در زمینه ی علوم، ادبیات، تاریخ، پزشکی و غیره با کمک همین معلمین به فارسی برگردانده شد.پس از چندی به توصیه ی عباس میرزا به ترجمه آثار ادبی نیز پرداختند.

از آنجا که محصلین بیشتر به فرانسه اعزام می شدند، زبان فرانسه در کشور رایج شد.با گستردگی زبان فرانسه نه تنها آثار نویسندگان فرانسوی بلکه آثار ادبی دیگر زبان های اروپایی مثل زبان آلمانی، زبان روسی، زبان لهستانی، زبان مجاری، زبان اسپانیایی و زبان پرتقالی نیز به زبان فارسی برگردانده شد.

نخستین کارهای ترجمه شده به پارسی

تاریخچه ترجمه در ایران نشان می دهد، تخستین نمایشنامه ای که از فرانسه به زبان فارسی ترجمه شد، نمایشنامه “مردم گریز” اثر مولیر است(از صبا تا نیما، یحبی آریان پور)

دو کتاب تاریخی “پطر کبیر” و “شارل شانزدهم” اولین سفارش ترجمه ای بود که عباس میرزا به میرزا رضا مهندس داد.”انحطاط و سقوط امپراطوری روم” سفارش دیگر او به همین مترجم بود. نهضت ترجمه و چاپ کتاب پس از مرگ عباس عباس میرزا و فتحعلی شاه در دوران محمدشاه دچار فترت شد ولی در عهد ناصرالدین شاه و مظفرالدین شاه به اوج خود رسید. محمد طاهر میرزا و محمدخان اعتماد السلطنه پرکارترین مترجمان این دوره بودند. از مشهورترین ترجمه های محمدطاهر میرزا “سه تنفگدار” “کنت مونت کرسیتو” “لوئی چهاردهم  عصر و قرنش” را می توان نام برد. “طیب اجباری” سرگذشت خانم انگلیسی” “داستان روبنسون سویسی” و ” شرح احوال کریستف کلمب” نیز از بهترین آثار ترجمه شده اعتمادالسلطنه به شمار می رود(از گاتها تا مشروطیت، محمدرضا فشاهی). البته اکثر این ترجمه ها بیش از آنکه یک ترجمه باشد، اقتباس و یا به قول درایدن imitation هستند.

پس از جنگ جهانی دوم، زبان انگلیسی جای فرانسه را به عنوان زبان دوم گرفت و گسترش روزافزون یافت، اما با وجود اینکه انگلیسی، زبان دوم امروز اکثریت محصلین ایرانی به شمار می رود، در قلمرو ادبیات هنوز هم بهترین مترجمان ما اغلب کسانی هستند که از زبان فرانسه ترجمه کرده اند.

مطالعه تاریخچه ترجمه در ایران در کتاب اصول و مبانی ترجمه نوشته طاهره صفارزاده برای دانشجویان مترجمی، مترجمان حرفه ای و کلیه علاقمندان به صنعت ترجمه بی شک بسیار کارساز خواهد بود.