مراحل کامل ترجمه تخصصی کلیه متون

در این مطلب به طور تفصیلی مراحل کامل ترجمه تخصصی کلیه متون را شرح داده ایم. طبیعتاً کلیه مترجمان محترم به پایبندی کامل به این اصول واقف هستند. بی شک همانطور که انجام هر کاری نیاز به طی گام به گام مراحل است، امر ترجمه نیز از این قاعده مستثنی نیست.

شما اگر یک نانوا را ببینید، بایستی برای تهیه نانی با کیفیت، گام به گام و به دقت مراحل کارش را انجام دهد. گذشتن سَرسَری از این مراحل بی شک خروجی کار را ناامید کننده خواهد کرد. دانشجویان و مترجمان نوآموز می دانند با کسب تجربه بیشتر سرعت العمل آنها بیشتر خواهد شد.

مراحل کامل ترجمه تخصصی کلیه متون

دکتر صمد میرزا سوزنی در کتاب ترجمه متون ساده Translation of Simple Texts  در همان بخش آغازین اثر مراحل مختلف ترجمه را از دیدگاه ماریا جولیا ساینز(۱۹۹۱، ص ۳۰-۳۴) بیان کرده است. در ذیل این موارد را با ذکر توضیحات بیشتر برای شما شرح خواهیم داد. دکتر میرزا سوزنی در کتاب ترجمه متون ساده این مراحل را برای ارائه کاری حرفه ای توصیه و تبیین نموده است.

1. خواندن متن
2. خواندن مجدد متن
3. مشخص کردن کلمات و عبارات ناآشنا
4. استفاده از فرهنگ لغت
5. ترجمه شفاهی
6. ترجمه کتبی
7. بازخوانی ترجمه
8. وقفه
9. روی آوردن مجدد به ترجمه
10. ارزیابی

حال بیایید با هم این مراحل را یک به یک واکاوی کنیم. در واقع اگر بخواهید یک متن را از هر زبان مبداء source language به هر زبان مقصد target language دیگر ترجمه کنید پایبندی به این موارد حتمی و لازم است. در واقع اگر منتفد مترجمی متن شما را ببنید بایستی بر صحت، دقت و طبیعی بودن آن صحه بگذارد.

مدرسه ترجمه عصر زبان

جایی برای مترجم شدن

اقدامات پیش از برگردان

مرحله اول: خواندن متن

برای یافتن درک و فهم کلی از متن بایستی در مرحله اول آن را بخوانیم. بی تردید بسیاری از مترجمان تازه کار هستند که پیش از آنکه متنی را مطالعه کنند به برگردان آن مشغول می شوند. خواندن دقیق و کامل هر متنی اعم از مقاله، کتاب و متون مختلف نگاهی کامل در خصوص هدف نگارش، موضوع و سایر موارد را به مترجم خواهد کرد.

مرحله دوم: خواندن مجدد متن

ممکن است بپرسید چرا حالا که متن را خواندیم باید دوباره آن را بخوانیم. زیرا در مرحله اول همانطور که گفته شد هدف تنها یافتن درک و فهم کلی از متن مربوطه است؛ حال آنکه در مرحله دوم خواندن جنبه دقیق تری دارد و با اهداف چهارگانه زیر باید متن را خواند:

1. درک نوع متن
2. سبک متن
3. کیفیت متن
4. مخاطب متن

در واقع در این مرحله مترجم تلاش می کند با دقت نظر کامل و نگاهی عمیق به متن به پاسخی روشن برای هر کدام از عناوین بالا برسد. اگر پس از خواندن متن در مرحله دوم نتوانید به این موارد پاسخ دهید در واقع متن را درست نخوانده اید. در بخش سبک که مهمترین قسمت این کار است با دسته های هشتگانه انواع سبک متن به صورت زیر روبرو هستیم.

مرحله سوم: مشخص کردن کلمات و عبارات ناآشنا

مترجم یا کارآموز ترجمه در این مرحله بایستی اگر با رایانه مشغول به کار است کلمات words و عبارات expressions موجود در متن را که نمی داند علامت بزند. اگر هم با متن چاپی مشغول به کار شده است بهتر این خواهد بود این دسته موارد از واژگان و عبارات را هایلایت نماید. توصیه می کنیم حتی اگر در خصوص معنای واژه یا عبارتی شک دارید آن را حتماً علامت گذاری کنید.

مرحله چهارم: استفاده از فرهنگ لغت

در این مرحله است که مترجم دست به کار می شود. فرهنگ لغات عمومی تک زبانه ،فرهنگ واژگان دوزبانه انگلیسی به فارسی و فرهنگ های تخصصی موردنظر برای ترجمه متن از ملزومات کار او هستند. فرهنگ های مختلف بسته به تجربه و آسودگی مترجم مورد استفاده قرار خواهند گرفت. توصیه می کنیم پیش از انتخاب معادل مربوطه حتماً برابر دقیق هر واژه یا عبارت را تا انتها در دیکشنری کنترل نمایید تا اسیر معنای غیرمرتبط نشوید.

انواع دیکشنری های مورد نیاز یک مترجم در لینک زیر:

بانک جامع فرهنگ لغات

مرحله پنجم: ترجمه شفاهی

حتماً تعجب کرده اید که چرا باید متن را ابتدا به صورت شفاهی ترجمه کنید. این کار دو فایده اساسی دارد؛ اول اینکه باعث می شود قدرت ترجمه ذهنی در شما تقویت شد؛ ثانیاً به معادل یابی، درک مفهوم نویسنده، توجه به سبک و تشخیص مخاطب موردنظر نیز کمک خواهد کرد. در این مرحله بایستی متن را پیش روی خود قرار داده و بدون اینکه برگردان را کتبی انجام دهید برای خود ترجمه نمایید. اگر توانستید مفهوم و مقصود نویسنده را بفهمید بی شک در مرحله بعد قادر خواهید بود آن را به خوبی ترجمه کنید.

اقدامات حین برگردان

مرحله ششم: ترجمه کتبی

در این گام، با توجه به اینکه در مرحله پنجم مفهوم را در حین ترجمه شفاهی به خوبی درک کرده اید دست به قلم می شوید. توصیه می کنیم جتماً ترجمه را با معیار جمله انجام دهید؛ یعنی یک جمله از ابتدا تا نقطه به طور کامل بخوانید و آن را به زبان مقصد target language برگردانید. سعی کنید اگر از کاغذ استفاده می کنید جای کافی برای اصلاحات بعدی بگذارید. اگر هم از برنامه ورد مایکروسافت آفیس استفاده می کنید فاصل خطوط را کمی افرایش دهید.

مرحله هفتم: بازخوانی ترجمه

بعد از آنکه ترجمه را در مرحله ششم به اتمام رسانید به سراغ این گام خواهیم رفت. در اصل در این مرحله شما خودتان را از منظر خواننده می بینید. در بیان شروط یک ترجمه خوب همیشه اصل صحیح، دقیق و سلیس بودن بسیار مهم است. شما با خواندن متنی که ترجمه کرده اید در واقع در حال محک زدن خود از زاویه دید خواننده خواهید بود.

بسته آموزشی یادگیری ۵۰۴ واژه ضروری

برابر دقیق فارسی، مثالهای متعدد و کاربرد کامل در جمله

مرحله هشتم: وقفه

بله درست متوجه شده اید. وقفه. یعنی برای مدتی کار ترجمه را تعطیل می کنید. این امر باعث می شود از فضای مربوطه خارج شده و فرصت بازاندیشی و تدقیق بیشتر را به خود بدهید. این وقفه زمان مشخصی ندارد می تواند از ده دقیقه تا یک هفته به طول انجامد. این امر بسته به متن، مقاله یا کتاب بودن پروژه در دست شما متفاوت خواهد بود. اساتید محمد قاضی مترجم بزرگ ایرانی در خاطرات خود می نویسند در ترجمه یکی از کارهای ادبی خود دو ماه کتاب را به کناری گذاشته و دست از برگردان آن کشیده است. 

مرحله نهم: روی آوردن مجدد به ترجمه

پس از آنکه از وقفه باز گشتید، دوباره ترجمه را دست بگیرید. گویی اینکه از ابتد مشغول به کار شده اید. برگردان را به دقت آغاز کنید و از فرصت دوباره ای که به ذهن خود داده اید نهایت استفاده را بکنید. دوباره متن را یکبار بخوانید و ترجمه خود را برابر سنجی کنید. برای اینکه سرعت شما در این مرحله بیشتر شود توصیه می شود واحد ترجمه translation unit را جمله قرار دهید.

مرحله دهم: ارزیابی

بسیار خوب، به انتهای کار رسیدیم. تصور کنید بعد از پخت نانوا، به شاطر نانوایی بگویید نانی را که پخته است بخورد. با اینکه به او فرصت داده اید تا از زاویه دید مشتری به طعم، مزه و کیفیت کار خود واقف شود و اگر لازم بود نان را به کناری گذاشته و یا در پخت بعدی ایرادات کار خود را اصلاح نماید. در ضمن ارزیابی، می توان متوجه شد که چه بخشهایی نیاز به اصلاحات و چه بخشهایی نیاز به برگردان دوباره دارد. با انجام این کار ترجمه شما بی شک صحیح، دقیق و سلیس خواهد بود.