کتاب درآمدی به تاریخ ترجمه را در مطلب امروز به شما معرفی خواهیم کرد. این اثر مروری جامع به تاریخ ترجمه در ایران و جهان از دوران باستان تا امروز دارد. نگاه عمیق و مستند کتاب بی شک برای کلیه علاقمندان به پژوهشگران مترجمی مفید فایده خواهد بود.

شناسنامه و فهرست کتاب

این اثر نوشته دکتر سید محمد حسین قریشی بوده که در سال ۱۳۹۴ توسط انتشارات نقش و نگار وارد بازار ایران شده است. اثر یاد شده در ۲۴۸ صفحه قطع رقعی و با شمارگان ۵۰۰ نسخه به چاپ رسیده بود. یادداشت ناشر را با هم می خوانیم:

ترجمه بازآفرینی علمی و هنرمندانه ی مواد متنی زبان مبداء در زبان مقصد است که بر پایه ی ویژگی های تعاد متنی صورت می گیرد و موجب تعامل بین ابنای بشر می گردد. به علاوه رشد علمی در رهگذر تاریخ به وجود می آید. علوم بشری که مطالعات ترجمه هم از آن جمله است همگی از رهگذر رشد، خودآگاهی و تلاشهای مستمر آدمی به وجود آمده اند.

ژان پل وینه Jean Paul Vinay  می گوید: ترجمه شفاهی قدمتی همپای کره زمین یا به طور دقیقتر به درازای برج بابِل دارد. پدیده ترجمه، پدیده ای قدیمی است که در پی تنوع زبانی به وجود آمد. بعضی از پژوهشگران قدمت ترجمه را به دوران پس از اختراع خط نسبت می دهند و بعضی دیگر قدمت آن را به قدمت ادبیات مکتوب می دانند. در این اثر، به منظور تبیین مسائل مرتبط با ترجمه پژوهی، سیر تحولات تاریخ ترجمه همچنین سیر تطور مبانی نظری موضوع در جهان و ایران مورد بررسی قرار گرفته است.

فهرست کلی

• فصل اول: تاریخ ترجمه در جهان
• فصل دوم: سیر تطور مبانی نظری ترجمه
• فصل سوم: تاریخ ترجمه در جهان اسلام
• فصل چهارم: تاریخ ترجمه در ایران
• فصل پنجم: تاریخ ترجمه ادبیات کودک در ایران

نگاهی به محتویات اثر

در کتاب درآمدی به تاریخ ترجمه که از معدود آثار ترجمه پژوهی می باشد، نویسنده تلاش زیادی کرده است مطالب را مستند به شواهد تاریخی گردآوری کند. نگاهی به نمایه اشخاص در انتهای اثر نشان می دهد نگارنده توجه ویژه ای به تنوع مطالعات و استنادهای علمی داشته است. به عنوان مثال در فصل تاریخ ترجمه در جهان، سیر بحث از دوران باستان آغاز و به عصر حاضر کشیده می شود. همین دامنه وسیع مطالعه، تنوع و دقت پژوهش را دو چندان کرده است. در صفحه اول می خوانیم:

اولین نشانه های ترجمه مکتوب در حدود ۳۰۰۰ سال قبل از میلاد، از مناطق آشور، بین النهرین و مصر(۱۹۶ ق.م) به دست آمده است. بیشتر این ترجمه ها در ارتباط با موضوعات دیوانی و مالی بوده است. از هزاره ی دوم قبل از میلاد، ترجمه های ناقصی از افسانه سومری گیلگمش به چهار یا پنج زبان آسیایی به دست آمده است. از آنجا که مطالعات زبانشناسی در هندوستان نیمه هزاره پیش از میلاد آغاز شد و با توجه به مطالعاتی که در خصوص زبان سانسکریت باستان انجام گرفت و نیز نظر به تنوع زانی جوامع آن دوره در هند، چین، ایران، روم و یونان و نیاز به مراوده علمی، احتمالاً ترجمه هایی از زبانی به زبانی دیگر صورت گرفته است.

در فصل تاریخ ترجمه در ایران همانند فصل قبل نویسنده سیر مطالعه خود را از ایران باستان آغاز و به امروز می رساند. رئوس مطالب این فصل به این صورت هستند:

• تاریخ ترجمه در ایران باستان
• دوره زبانهای ایرانی میانه
• تاریخ ترجمه در ایران پس از اسلام
• قرون اول تا دوازدهم هجری
• قرن دوازدهم تا دوران معاصر

در بخشی از این کتاب می خوانیم:

از اقدامات امیرکبیر تاسیس دارالترجمه بود. امیرکبیر با اندیشه خدمت به جامعه ایران، هیاتی از مترجمان را در دستگاه دولتی گرد آورد و با توجه به نبود مترجم کافی در کشور، هر جا کسی را می یافت که با زبانهای خارجی آشنایی داشت، به این جمع دعوت اش می کرد. در دارالترجمه اتباع فرنگی استخدام دولت ایران، مسیحیان ایرانی و محصلین اعزامی به فرنگ و سایر افراد آشنا به زبانهای خارجی عضویت داشتند.

 مطالعه این اثر برای درکی مطلوب از تاریخ تطور و تحول ترجمه در ایران و جهان به کلیه دانشجویان رشته مترجمی، مترجمان و علاقمندان به تاریخ زبان و ادب فارسی توصیه می گردد. 

**********